چند نوع کیست دندان داریم؟ علائم، روش های تشخیص، درمان و پیشگیری از آن ها

کیست دندان، که به آن توده های فکی نیز گفته می شود، یکی از مشکلات شایع دهان و دندان است. این کیست ها به دلایل مختلفی ایجاد می شوند و ممکن است بدون علامت باشند یا باعث مشکلات جدی شوند. البته در برخی موارد کیست ها بسیار آزار دهنده و دردناک هستند. برای آشنایی بیشتر شما، در این مقاله به بررسی انواع مختلف کیست های دندانی، علل ایجاد، علائم، روش های تشخیص و درمان آن ها خواهیم پرداخت.

کیست دندان چیست؟

کیست دندان شامل یک کیسه یا حفره ای بسته و پر از مایع یا مواد نیمه جامد است که می تواند در بافت نرم لثه، اطراف یا درون دندان ها و فک ها ایجاد شود. حفره های بسته دهانی و فک، توده های غیر سرطانی هستند اما در صورت عدم درمان منجر به مشکلات استخوان فک و بافت های دهان می شوند.

انواع

کیست های دهانی شامل موارد زیر هستند:

پری اپیکال: پری اپیکال، که به عنوان توده های انتهای ریشه دندان نیز شناخته می شود، در انتهای ریشه دندان ایجاد می شود. این عارضه معمولاً نتیجه عفونت دندان ناشی از پوسیدگی عمیق است و می تواند باعث درد و تورم شود.

رادیویکولار: رادیکولار مشابه پری اپیکال است و در اطراف ریشه دندان ایجاد می شود. این کیست معمولاً به دلیل آسیب یا عفونت در بافت نرم لثه شکل می گیرد.

کیست دندانی: این کیسه ها شامل حفره های اولیه و ثانویه هستند و به دلیل اختلال در توسعه دندان ها ایجاد می شوند. این توده ها درون استخوان فک یا بافت های نرم دهان شکل می گیرند.

مندیبولار: کیسه های پر از مایع مندیبولار در استخوان فک پایین ایجاد می شوند و به دلیل مشکلات دندانی یا غیر دندانی بروز می کنند. این کیست ها می توانند به طور بالقوه باعث آسیب به ساختار فک شوند.

علل ایجاد کیست دندان و علائم آن

کیست های دهانی و فکی به دلایل مختلفی ایجاد می شوند. پوسیدگی دندان، آسیب دندانی، عفونت، اختلالات توسعه دندانی و … از جمله دلایل ایجاده این توده های غیر سرطانی هستند. کیست های دهانی می توانند بدون علامت باشند، اما در صورت بروز علائم، ممکن است شامل مواردی مانند درد و تورم در ناحیه فک، احساس فشار یا سنگینی در ناحیه کیست، عفونت و ترشح چرکی، قرمزی و مشکل در جویدن به دلیل فشار و درد باشد.

تشخیص

تشخیص توده و مشکلات دهانی معمولاً با استفاده از روش های مانند عکس دندان، سی تی اسکن، ام آی آر و معاینه بالینی توسط دندانپزشک است. با کمک این روش وجود کیست اندازه و نوع آن مشخص می شود.

درمان کیست دندان

برای درمان فوری کیست دندان باید نوع و شدت آن را تشخیص داد. روش های درمان شامل موارد زیر هستند:

درمان غیر جراحی

درمان غیر جراحی توده های چرکی دهان به روش هایی اطلاق می شود که نیازی به جراحی برای برداشت کیسه پر از مایع ندارند و معمولاً شامل استفاده از داروها، مصرف قرص چرک خشک کن قوی برای عفونت دندان و روش های غیرتهاجمی است. این روش ها به کاهش علائم و کنترل عفونت ها کمک می کنند و می توانند در مراحل ابتدایی یا زمانی که کیست ها کوچک هستند، موثر واقع شوند.

آنتی بیوتیک ها

اگر توده دهانی به دلیل عفونت باکتریایی ایجاد شده باشد، مصرف آنتی بیوتیک های مانند آموکسلی سیلین و مترونیدازول می تواند به کاهش التهاب و کنترل عفونت دندان کمک کند. دندانپزشک ممکن است آنتی بیوتیک های خاصی را تجویز کند تا عفونت های ثانویه را نیز پیشگیری کند. چرک خشک کن های بهترین دارو برای کیست دندان هستند و با مصرف منظم و طبق دستور چرک دندان و لثه از بین می رود.

پالپوتومی

برای کیسه های مرتبط با پوسیدگی دندان، پالپوتومی توصیه می شود. در این روش، بافت عصبی آسیب دیده (پالپ) درون دندان برداشته شده و فضای خالی با مواد پرکننده پر می شود. این درمان به کنترل عفونت و جلوگیری از گسترش آن به بافت های اطراف کمک می کند.

درمان ریشه

در مواردی که توده برآمده به دلیل عفونت درون کانال ریشه دندان ایجاد شده باشد، درمان ریشه یا عصب کشی دندان (اندودنتیک) می تواند مؤثر باشد. این درمان شامل پاک سازی و پر کردن کانال ریشه دندان به منظور از بین بردن عفونت و پیشگیری از بازگشت آن است.

مشاهده و پیگیری کیست دندان

در برخی از موارد، دندانپزشک ممکن است تصمیم بگیرد که کیست را تحت نظر داشته باشد و درمان های غیر جراحی را به طور مداوم پیگیری کند. این شامل معاینات منظم و بررسی پیشرفت کیست با استفاده از تصاویر اشعه X است. درمان غیر جراحی می تواند در مواردی که کیست کوچک و بدون عوارض جدی است، موثر واقع شود. با این حال، در صورتی که کیست بزرگ شده یا علائم بدتر شوند، ممکن است جراحی برای برداشت کیست ضروری باشد..

درمان جراحی

درمان جراحی توده های غیر سرطانی دهان به روش هایی اطلاق می شود که برای برداشتن کیست های بزرگ تر یا کیست هایی که با روش های غیر جراحی قابل درمان نیستند، به کار می روند. این درمان ها به کاهش علائم و جلوگیری از عوارض بیشتر کمک می کنند و معمولاً در مراحل پیشرفته تر بیماری استفاده می شوند.

برداشت کیست

در این روش، دندانپزشک یا جراح دهان کیست را به طور کامل از بافت های اطراف آن خارج می کند. این فرآیند شامل برش در ناحیه کیست و برداشتن کیسه مایع یا مواد نیمه جامد است. بعد از برداشت توده، ناحیه آسیب دیده معمولاً با بخیه بسته می شود.

ریشه درمانی (اندودنتیک)

اگر کیسه پر از مایع به دلیل عفونت درون کانال ریشه دندان ایجاد شده باشد، درمان ریشه ممکن است همزمان با جراحی انجام شود. این درمان شامل پاک سازی و پر کردن کانال ریشه برای از بین بردن عفونت و پیشگیری از عود آن است.

جراحی فک

در موارد پیچیده تر، جراحی فک برای اصلاح آسیب های ایجاد شده توسط کیست و بازسازی بافت های آسیب دیده ممکن است ضروری باشد. جراحی معمولاً نیاز به مراقبت های پس از عمل و معاینات منظم دارد تا از بهبودی کامل و پیشگیری از عوارض بیشتر اطمینان حاصل شود.

درمان خانگی کیست دندان

درمان خانگی کیست های دهان و فک می تواند به کاهش علائم و بهبود وضعیت موقت کیست کمک کند، اما باید توجه داشت که این درمان ها جایگزین معاینات و درمان های حرفه ای دندانپزشکی نیستند. غرغره کردن با محلول آب نمک گرم به کاهش التهاب و تسکین درد می کمک کند. آب نمک خاصیت ضدعفونی کننده دارد و می تواند به کاهش عفونت های سطحی کمک کند.

استفاده از کمپرس گرم روی ناحیه آسیب دیده در کاهش درد و تورم موثر است. این روش همچنین می تواند جریان خون را بهبود بخشد و تسکین موقت ارائه دهد. علاوه بر بر این برای کاهش تورم و درد، کمپرس سرد یا یخ زدگی ناحیه آسیب دیده نیز مفید باشد. این روش به ویژه در مواردی که تورم شدید است، کمک کننده است.

پیشگیری از کیست دندان

برای جلوگیری از تشکیل کیست و توده های چرکی، رعایت برخی نکات ضروری است. این نکات شامل رعایت بهداشت دهان و دندان، معاینات منظم دندانپزشکی و پرهیز از آسیب دندان است. استفاده از محافظ دندان در ورزش های پرخطر و اجتناب از عادات مضر مانند گاز زدن به اشیاء سخت از وارد شدن ضربه به دندان جلوگیری می کند.

جمع بندی

کیست دندان می تواند مشکلات جدی برای سلامت دهان و دندان به وجود آورد و نیاز به تشخیص و درمان به موقع دارد. با توجه به نوع کیسه چرکی و علائم آن، درمان های مختلفی وجود دارد که می تواند به کاهش درد، پیشگیری از عوارض و حفظ سلامت دندان ها کمک کند. رعایت بهداشت دهان و مراجعه منظم به دندانپزشک می تواند به پیشگیری از ایجاد انواع مشکلات دهانی و حفظ سلامت عمومی دندان کمک کند.

سوالات متداول