ورم لثه: علل، علائم، روش های درمان و پیشگیری
ورم یا بادکردگی لثه یکی از مشکلات رایج دهان و دندان است. این عارضه معمولاً ناشی از عفونت و تجمع باکتری ها در لثه هاست و در صورت عدم درمان، می تواند به بیماری های جدی تر مانند پریودنتیت منجر شود. بیماری های لثه در موارد شدید، استخوان فک را نیز درگیر کرده و در نهایت به از دست رفتن دندان ها می نجامند. اگر دچار این عارضه هستید، برای آشنایی با روش های درمان، علائم و علت آن با ما تا آخر این مقاله همراه باشید.
ورم لثه چیست؟
ورم لثه، یک نوع التهاب در لثه ها است که معمولاً به دلیل تجمع پلاک و باکتری ها در اطراف دندان ها و انواع بیماری های لثه ایجاد می شود. این عارضه یکی از شایع ترین مشکلات دهان و دندان است و اغلب به صورت قرمزی، تورم و خونریزی لثه ها هنگام مسواک زدن یا استفاده از نخ دندان خود را نشان می دهد.
زمانی که پلاک ها (لایه نازک و چسبنده ای از باکتری ها و ذرات غذایی) در طول زمان بر روی دندان ها جمع می شوند و به لثه ها حمله می کنند، سیستم ایمنی بدن واکنشی به این باکتری ها نشان می دهد که به التهاب منجر می شود. این حالت در مراحل اولیه، می تواند تنها باعث بروز علائمی مانند خونریزی خفیف لثه ها و بوی بد دهان شود، اما در صورت عدم درمان، می تواند به مشکلات جدی تری مانند پریودنتیت (بیماری پیشرفته لثه) منجر شود که به آسیب ساختارهای نگهدارنده دندان ها و از دست رفتن دندان ها می انجامد.
تورم لثه معمولاً با رعایت بهداشت دهان و دندان، مسواک زدن مرتب، استفاده از نخ دندان و دهانشویه های ضد باکتری قابل درمان است. اگر علائم این عارضه به مدت طولانی ادامه یابد یا شدت پیدا کند، بهتر است به دندانپزشک مراجعه کنید تا از درمان های حرفه ای مانند اسکلینگ و روت پلنینگ برای پاکسازی عمیق لثه ها استفاده شود.
علت ورم لثه
متورم شدن لثه می تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. اگر بهداشت دهان و دندان به درستی رعایت نشود، پلاک ها و باکتری ها به سرعت در نواحی بین دندان ها و لثه ها تجمع می یابند و باعث عفونت و التهاب لثه می شوند. تغییرات هورمونی در دوره های مختلف زندگی مانند بلوغ، بارداری و یائسگی می تواند موجب افزایش حساسیت لثه ها و التهاب آن ها شود.
افرادی که سیگار می کشند بیشتر در معرض عفونت و بیماری های لثه قرار دارند؛ زیرا سیگار می تواند جریان خون در لثه ها را کاهش داده و بدن را در برابر عفونت های دهانی آسیب پذیرتر کند. برخی بیماری ها مانند دیابت، اچ آی وی و مشکلات ایمنی، فرد را به عفونت ها و ورم لثه حساس تر می کنند. علاوه بر این برخی داروها می توانند موجب خشکی دهان شوند که این خود می تواند به التهاب لثه کمک کند.
اگر پروتزها به درستی در دهان قرار نگیرند یا دندان ها کج باشند، تجمع پلاک و باکتری ها راحت تر خواهد بود و این وضعیت می تواند به التهاب لثه منجر شود. کمبود برخی ویتامین ها به ویژه ویتامین C نیز می تواند موجب تضعیف سیستم ایمنی و بروز التهاب لثه ها شود.
علائم
علائم التهاب و تورم لثه می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. شایع ترین علائم شامل موارد زیر است:
- قرمزی و تورم لثه ها: معمولاً لثه ها قرمز و متورم می شوند و در حالت عادی یا هنگام لمس، احساس درد و ناراحتی می کنند.
- خونریزی لثه ها: اگر هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن، لثه ها خونریزی کنند، این می تواند نشانه ای از التهاب باشد.
- بوی بد دهان: تجمع باکتری ها و پلاک ها در لثه ها باعث ایجاد بوی نامطبوع در دهان می شود.
- حساسیت لثه ها: افراد ممکن است حساسیت شدیدتری به غذاها و نوشیدنی های گرم و سرد احساس کنند.
روش های درمان ورم لثه
درمان بادکردگی لثه با توجه به شدت آن متفاوت است. در ادامه، روش های موثر درمان التهاب لثه را به تفصیل توضیح می دهیم:
رعایت بهداشت دهان و دندان
اولین و مهم ترین گام در درمان التهاب لثه، رعایت بهداشت دهان و دندان است. شما باید روزانه حداقل دو بار مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده کنید تا ذرات غذایی و پلاک ها به طور کامل از بین دندان ها و لثه ها پاک شوند. استفاده از مسواک های نرم و خمیر دندان های ضد باکتریال توصیه می شود، زیرا این محصولات می توانند به کاهش تجمع باکتری ها کمک کنند.
دهانشویه های آنتی باکتریال
استفاده از دهانشویه های آنتی باکتریال می تواند در کاهش عفونت های باکتریایی و التهاب لثه موثر باشد. این دهانشویه ها اغلب حاوی موادی هستند که به از بین بردن باکتری ها و تسکین ورم کمک می کنند. استفاده از دهانشویه به عنوان مکملی در کنار مسواک و نخ دندان، بهبود بهداشت دهان و کاهش بوی بد دهان را نیز به همراه دارد.
درمان ورم لثه با تراشیدن و تمیز کردن دندان ها (اسکیلینگ)
در مواردی که پلاک ها به صورت عمقی در لثه ها نفوذ کرده اند، به کمک روش های حرفه ای مانند اسکلینگ و روت پلنینگ دندان ها و لثه ها تمیز می شوند. در این روش ها، پلاک ها و جرم هایی که به مرور زمان تجمع یافته اند، از سطح دندان و نواحی زیر لثه برداشته می شوند. اسکیلینگ باعث می شود که التهاب و عفونت لثه کاهش یابد.
آنتی بیوتیک ها
در مواردی که تورم لثه شدید است و به درمان های خانگی پاسخ نمی دهد، پزشک ممکن است آنتی بیوتیک های خوراکی یا موضعی تجویز کند. آنتی بیوتیک ها به کاهش عفونت باکتریایی کمک کرده و موجب کاهش تورم و درد می شوند. این داروها معمولاً در دوره های کوتاه مدت مصرف می شوند و باید طبق تجویز پزشک استفاده شوند.
درمان ورم لثه با جراحی لثه
در موارد بسیار شدید التهاب لثه که سایر روش های درمانی موثر نبوده اند، ممکن است نیاز به جراحی باشد. جراحی لثه به نام فلپ جراحی (flap surgery) انجام می شود که طی آن، لثه ها به طور موقت از سطح دندان جدا شده و تمیزکاری عمیق در زیر لثه انجام می گیرد. این روش ها تنها برای موارد بسیار پیشرفته توصیه می شوند.
تغییر سبک زندگی
بسیاری از عادات ناسالم می توانند در ایجاد یا تشدید التهاب لثه موثر باشند. سیگار کشیدن، مصرف زیاد قند و استرس از عواملی هستند که به التهاب لثه کمک می کنند. ترک سیگار، کاهش مصرف شکر و کنترل استرس می تواند به بهبود وضعیت لثه ها و جلوگیری از عود التهاب کمک کند.
استفاده از مواد طبیعی و درمان های خانگی برای درمان ورم لثه
درمان های خانگی نیز می توانند به بهبود التهاب لثه کمک کنند. غرغره کردن با آب نمک یکی از روش های مؤثر است که به تمیز نگه داشتن دهان و کاهش التهاب کمک می کند. همچنین، روغن نارگیل یا روغن کنجد با خاصیت ضد باکتریایی و ضدالتهابی خود می تواند در درمان التهاب مؤثر باشد.
روش های پیشگیری از متورم شدن لثه
پیشگیری از التهاب لثه نسبت به درمان آن آسان تر و مقرون به صرفه تر است. مسواک زدن دوبار در روز، نخ دندان کشیدن و استفاده از دهانشویه های آنتی باکتریال به صورت منظم از بروز بیماری های لثه و التهاب آن ها جلوگیری می کند. سیگار می تواند به عفونت لثه کمک کرده و جریان خون را در لثه ها کاهش دهد. بنابراین توصیه می شود که در سیگار را ترک کنید. معاینه های دوره ای می توانند به شناسایی و درمان زودهنگام مشکلات کمک کنند. تغذیه مناسب و مصرف کافی ویتامین ها به خصوص ویتامین C می تواند به حفظ سلامت لثه ها کمک کند.پ
خلاصه
ورم لثه اگرچه یک مشکل رایج دهان و دندان است، اما با رعایت مراقبت های مناسب به راحتی قابل پیشگیری و درمان است. علت اصلی این عارضه بهداشت ناکافی دهان، تجمع باکتری ها و پلاک ها است، اما عوامل دیگری مانند تغییرات هورمونی، سیگار کشیدن، بیماری های سیستمیک و کمبودهای تغذیه ای نیز می توانند در بروز آن نقش داشته باشند.
تشخیص و درمان سریع التهاب لثه از اهمیت زیادی برخوردار است؛ چرا که در صورت عدم درمان، این مشکل می تواند به بیماری های جدی تر مانند پریودنتیت منجر شود که سلامت استخوان ها و دندان ها را نیز تهدید می کند. روش های درمانی متنوعی از جمله رعایت بهداشت دهان، استفاده از دهانشویه های آنتی باکتریال، اسکیلینگ حرفه ای و در موارد شدیدتر آنتی بیوتیک درمانی و حتی جراحی وجود دارند که می توانند این عارضه را کنترل کنند. همچنین تغییر سبک زندگی و ایجاد عادات سالم می تواند نقش مهمی در پیشگیری و کاهش عود این مشکل ایفا کند.
سوالات متداول
علائم رایج این مشکل شامل قرمزی، تورم و حساسیت لثه ها، خونریزی هنگام مسواک زدن یا استفاده از نخ دندان، و بوی بد دهان است. در برخی موارد، لثه ها دردناک و متورم می شوند و احساس ناراحتی ایجاد می کنند.
تورم لثه عمدتاً به دلیل تجمع پلاک و باکتری ها در اطراف دندان ها ایجاد می شود. عدم رعایت بهداشت دهان، تغییرات هورمونی، بیماری های مزمن مانند دیابت، استفاده از سیگار و برخی داروها از عوامل دیگری هستند که می توانند باعث التهاب لثه شوند.
متورم شدن لثه طور مستقیم مسری نیست، اما باکتری های ایجادکننده این مشکل می توانند از فردی به فرد دیگر منتقل شوند. بنابراین، در صورت داشتن التهاب لثه، رعایت بهداشت فردی و خودداری از اشتراک وسایل بهداشتی مانند مسواک، می تواند از انتقال عفونت جلوگیری کند.
در برخی موارد، ورم می تواند با رعایت بهداشت مناسب دهان و دندان کاهش یابد. اما اگر درمان نشود، ممکن است به مشکلات جدی تری مانند بیماری های پریودنتال تبدیل شود که نیاز به درمان های تخصصی دارد. بنابراین، درمان به موقع بسیار مهم است.
بهترین روش پیشگیری از التهاب و سایر بیماری ها رعایت بهداشت دهان است. مسواک زدن حداقل دو بار در روز، استفاده از نخ دندان، استفاده از دهانشویه های ضد باکتری و مراجعه منظم به دندانپزشک برای پاکسازی دندان ها از پلاک و جرم به طور مؤثری از بروز مشکلات جلوگیری می کند.
